Ad. 1
Granice tylko w wyjątkowych sytuacjach podlegają kontroli administracyjnej. W ogólnym przypadku granice jako określające zasięg prawa własności mieszczą się w całości w pojęciu własności i wymykają się pojęciu prawa administracyjnego. Toteż w ogóle nie może być mowy o żadnym protokole.

Wyznaczenie granic ma charakter konwencjonalny i może nastąpić w każdy dowolny sposób przez widoczne oznaczenie ich w terenie. Dla powstania i dalszego istnienia nieruchomości gruntowej, pomimo że konieczne jest wskazanie, które części powierzchni ziemskiej wchodzą w skład danej nieruchomości, nie ma potrzeby fizycznego jej wyodrębniania przez wyraźne oznaczanie granic w terenie, skoro przecież nawet zatarcie granic nie prowadzi do unicestwienia jej bytu. Można zatem przyjąć, że wystarczy sama możliwość ustalenia, a w razie konieczności także i odtworzenia granic (J. Ignatowicz, w: F. Błahuta i in., Komentarz KC, t. 1, 1972, s. 130; S. Breyer, Przeniesienie własności, s. 43–44; M. Bednarek, Mienie, s. 95, tak też Art. 46 KC red. Załucki 2023, wyd. 3/Świrgoń-Skok)

Ad. 2
Nie ma żadnych wątpliwości, że prawo własności to najszersze prawo rzeczowe. Skoro zatem właściciele umawiają się razem, że na swojej granicy stawiają znaki graniczne, to nic nikomu do tego.
W mojej opinii pokłosiem mentalności rodem z epoki zakończonej w 1989 roku jest myślenie, że granica ma charakter administracyjny. A tak naprawdę czym znak graniczny różni się od ogrodzenia czy miedzy? W tej samej grupie artykułów co art. 152 KC znajdziemy także art. 154 KC, który stwarza domniemanie, że mury, płoty, miedze, rowy i inne urządzenia podobne, znajdujące się na granicy gruntów sąsiadujących, służą do wspólnego użytku sąsiadów. Wspólną funkcją tych urządzeń jest manifestowanie granicy gruntów i oddzielanie gruntów. Skoro nie mamy problemu z płotem, miedzą czy drzewem w granicy, to dlaczego mamy mieć problem z betonowym kamieniem z krzyżem?
W tym miejscu od razu odniosę się do kwestii zawartej w art. 277 kk, ponieważ ktoś mógłby pomyśleć, że czynność zakopania przez sąsiadów kamienia, opisana w niniejszym poście, mogłaby być owym "fałszywym wystawieniem" znaku granicznego. Tymczasem doktryna jednogłośnie wskazuje, że fałszywe wystawienie polega na ustawieniu znaku – i to pierwotnym – w miejscu innym, niż należało to uczynić zgodnie ze stanem prawnym. Istota fałszu polega na niezgodności co do miejsca usytuowania znaku, a nie na nieautentyczności samego znaku (tak np R.A. Stefański, Przestępstwo niszczenia znaków, s. 50).
Fakt, że art. 277 KK nie obejmuje sytuacji opisanej w niniejszym poście wynika wprost z przedmiotu ochrony art. 277 KK - dobrem chronionym bowiem jest wiarygodność funkcji znaków granicznych, jaką jest wskazywanie przebiegu granicy między gruntami. Skoro zatem wystawiony przez właścicieli znak graniczny prawidłowo wskazuje przebieg granicy, to wystawienie takiego znaku nie może być przestępstwem. Bowiem w tym wypadku z tzw. pięcioelemtowej definicji przestępstwa nie są spełnione aż dwa warunki: nie jest to czyn bezprawny i nie jest społecznie szkodliwy.

Dla formalności jeszcze dodam, że taka ustawa jak "kodeks administracyjny" nie istnieje. Prawo materialne administracyjne rozproszone jest w setkach ustaw, między innymi właśnie w prawie geodezyjnym i kartograficznym. KPA zaś jest ustawą proceduralną i nie ma nic wspólnego z KC, jej odpowiednikiem na gruncie prawa cywilnego jest KPC. Prawo proceduralne i prawo materialne to dwa oddzielne od siebie tematy.

Gwoli formalności wyjaśniam, że pisząc "kodeks administracyjny", miałem na myśli ogół zapisów dotyczących administracji i możliwości jej działania. Czyli używania potencjalnych nakazów lub zakazów kierowanych w stronę osób cywilnych. Również w czasie weryfikacji operatów i nadzoru nad tą weryfikacją. Żeby nie wracać już do tematu administracji chcę przypomnieć i podkreślić główną zasadę praworządności, czyli Art.7 Konstytucji RP

Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.

Co to w praktyce oznacza? Myślę, że Andrzej lepiej to wytłumaczy niż ja.

Przenosząc się do tematu wątku chciałbym na razie odnieść się do pierwszego zagadnienia. Zostańmy zatem przy temacie podziału rolnego i możliwości utrwalenia nowych punktów granicznych znakami trwałymi. Bardzo spodobało mi się stwierdzenie w cytacie przytoczonym przez Andrzeja, czyli Wyznaczenie granic ma charakter konwencjonalny i może nastąpić w każdy dowolny sposób przez widoczne oznaczenie ich w terenie. Nie możemy mimo wszystko zapominać o obowiązującym prawie. Mam tu konkretnie na myśli art.38 ustawy PGiK, czyli

Art. 38. Właściciele lub inne osoby władające nieruchomościami (gruntami) są obowiązane do ochrony znaków granicznych.

Przywołałem ten zapis dlatego, że właściciel sąsiedniej działki, którą dzielimy, może nie wiedzieć bez informacji od geodety, że wbita rurka lub palik cz też wkopany kamień z krzyżem to znaki graniczne podlegające ochronie. Bo oprócz tego co przywołałeś Andrzej pisząc o art.277 KK (fałszywe wystawianie znaków) jest jeszcze niszczenie znaków.

Pytanie 1.
W jaki zatem sposób zabezpieczyć klienta zlecającego podział, żeby w razie świadomego lub nieświadomego działania sąsiada nie zostały zniszczone znaki? W sumie nie ma znaczenia czy działanie jest świadome czy nieświadome, bo ich odtworzenie i tak kosztuje.

Pytanie 2.
Wg definicji przez pojęcie znaku granicznego

- rozumie się przez to znak z trwałego materiału umieszczony w punkcie granicznym lub trwały element zagospodarowania terenu znajdujący się w tym punkcie

Nie ma innych dodatkowych rozszerzeń w tym temacie.

Od kiedy Waszym zdaniem zatem znak z trwałego materiału to nie tylko kamień, lecz kamień graniczny? Chodzi mi o to, od kiedy trwały znak umieszczony w punkcie granicznym podlega ochronie?

Muszę parę rzeczy doprecyzować, bo nie do końca się rozumiemy.

Przywołałem zasadę praworządności określoną konstytucją nie dlatego, żebyśmy się nad nią doktoryzowali, lecz jedynie w kontekście omawianego tematu. Chodzi mi tylko o to, że prawo nie powinno być naciągane (w dowolnych interpretacjach) w sposób ograniczający kogokolwiek, jeżeli w sposób jednoznaczny nie wynika to z ustaw. Przekładając to na możliwość utrwalenia nowych  punktów granicznych przy podziale rolnym twierdzę, że jeśli w jakiejkolwiek ustawie nie ma zapisu (a nie ma), że utrwalać nie wolno, to znaczy, że wolno. Każda odmienna interpretacja i wynikający z niej potencjalny zakaz trwałej stabilizacji, nie mieści się moim zdaniem w pojęciu działania "w granicach prawa". 

Co zaś do podniesionego przez mnie rzekomego argumentu stwierdzającego, że jak napisał Andrzej " (...) stabilizacji należy dokonać w obecności właścicieli, ponieważ to właściciele zobowiązani są do ochrony znaków granicznych" stwierdzam, że to nie jest prawda, bo tak nie napisałem. Napisałem jedynie, że  " (...) właściciel sąsiedniej działki, którą dzielimy, może nie wiedzieć bez informacji od geodety, że wbita rurka lub palik cz też wkopany kamień z krzyżem to znaki graniczne podlegające ochronie"

Nie chodzi mi zatem o to, że wynika z czegokolwiek obowiązek utrwalania w obecności stron, bo prawo milczy w tym temacie. Chodzi mi o to, od kiedy trwały znak podlega ochronie i w jaki sposób zabezpieczyć jedną ze stron żeby mógł udowodnić w razie zniszczenia znaku, że to był znak graniczny. I tak jak pisałem wcześniej nie chodzi mi tylko o zastosowanie art.277 KK, lecz również o zasady wynikające z art. 415 KC   

Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Na ten moment dodam, że mam swoją teorie w tym temacie (którą opiszę) i liczę na jej potwierdzenie lub zaprzeczenie. Na ten jednak moment chcę usłyszeć opinię innych. Głównie z tego powodu, że na terenie gdzie pracuję zdarza się coraz częściej, że w protokołach weryfikacji udowadnia mi się nie przyjmując operatu jakąś konieczność zawiadamiania o utrwaleniu i sporządzania protokołu. Bo rzekomo dopiero odpowiednia procedura czyni kamień z krzyżem znakiem granicznym.

Muszę przyznać, że teraz wyjątkowo trafnie podsumowałeś moje intencje. Nie wiem tylko jak zrobić, no i co zrobić, żeby takie postrzeganie granic i znaków granicznych było oczywiste dla administracji. Chodzi mi o Twoje bardzo trafne stwierdzenie, że 

granice między nieruchomościami to wyłącznie sfera prawa prywatnego.

[/b]

No i dodatkowo nie wiem jak "wytłumaczyć" administracji związanej z ewidencją gruntów, że oni są od ewidencjonowania, a nie od orzekania .

Wstrzymam się jednak z dalszymi komentarzami i opiniami, bo jutro jest poniedziałek. Więc domyślam się, ze część osób zainteresowanych tym tematem dowie się o nim dopiero jutro i weźmie głos w dyskusji. Nie musimy się zatem spieszyć z żadnymi dowodami i podsumowaniami.

Najbardziej przykre jest Radek to, że raczej niewielu zrozumie Twoją ironię. A w majestacie takich szkoleń są robione m.in. modernizacje, w wyniku których są skłócone całe wsie, a ludzie (sąsiedzi) zamiast spotykać się na wspólnym grill'u, spotykają się coraz częściej w sądach. I wszystko jest to czynione w majestacie prawa przy rzeczowej weryfikacji operatów, optymalnym odbiorze przez kierowników ODGiK, kompetentnej ocenie naczelników PODGiK, no i rzetelnemu nadzorowi WINGiK. To co napisałem nie jest ironią. To smutna prawda o ogólnie pojętym środowisku naukowym, no i władzy administracyjnej oceniającej i wymuszającej określone działania, wykorzystującej swoją władzę i nasze uzależnienie. Bo przecież ONI są nieomylni i wszystko wiedzą najlepiej.

Pozwól jednak, że wrócimy do tematu wątku. Nie mamy na nic ani wpływu, ani możliwości realnych zmian, jednak mam nadzieję, że podobne dyskusje jak ta nasza, otworzą niektórym szerzej oczy. Choć zdaję sobie sprawę, że przyzwyczajonej do władzy i jedynie słusznej wiedzy administracji nie zmienimy.

Jedno z moich pytań brzmiało

Od kiedy Waszym zdaniem zatem znak z trwałego materiału to nie tylko kamień, lecz kamień graniczny? Chodzi mi o to, od kiedy trwały znak umieszczony w punkcie granicznym podlega ochronie?

Wg praktycznie wszystkich szkoleniowców których znam, kamień z krzyżem staje się znakiem granicznym dopiero wtedy, gdy zostanie wypełniona odpowiednia procedura. Czyli, zgłoszenie pracy geodezyjnej dotyczącej utrwalenia, zawiadomienia zainteresowanych, protokół, no i przekazanie operatu do PZGiK. Podstawowy argument to konieczność przekazania przez geodetę zwykłego kamienia z krzyżem pod ochronę, bo rzekomo dopiero wtedy staje się on znakiem granicznym. Byłbym bardzo rad, gdyby ktoś jeszcze wskazał inne argumenty wymuszające opisaną przez mnie procedurę, bo ja innych nie znam, a być może pomogłoby to w obaleniu pewnych mitów.

Moim skromnym zdaniem rzekoma konieczność przekazania trwałych znaków granicznych pod ochronę, kompletnie z niczego nie wynika. Nigdzie bowiem nie jest to napisane. Każde opisane w prawie wymagane działanie kierowane w stronę geodety dotyczy jedynie konieczności zawiadomienia. Mam tu na myśli te działania, które są opisane w prawie, czyli ustalenie, wznowienie i wyznaczenie z utrwaleniem. Jednakże w każdym z opisanych przypadków prawo stanowi, że nieobecność stron nie wstrzymuje działania geodety. Więc oczywistym jest, że wkopany kamień graniczny lub wbita rurka są znakami granicznym nawet w tym przypadku, jeśli nikogo nie ma na gruncie w określonym w zawiadomieniu czasie. Więc pomimo tego, że nikomu nic nie przekazuję pod ochronę, zakopany przez mnie kamień jest znakiem granicznym. Ponadto uważam, że w sposób niedopuszczalny art.38 ustawy PGiK jest kierowany do stosowanie przez geodetów. Jak dla mnie nie ma on kompletnie nic wspólnego z geodetą, bo jest kierowany w sposób jednoznaczny do właścicieli i władających gruntem, więc w żaden sposób nie może być wykorzystywany jako argument do rzekomo koniecznego przekazywania pod ochronę. Dlaczego tak uważam? Bo mówi o tym wprost kodeks cywilny który stanowi, że to właściciele są obowiązani do wspólnego utrzymywania znaków granicznych.

Przytoczone przez mnie zapisy pozwalają mi określić normę, że w momencie utrwalenia znaków granicznych (nie ważne czy przez geodetę czy jednego z właścicieli), to na zleceniodawcy spoczywa obowiązek powiadomienia sąsiada o umieszczeniu znaku granicznego na gruncie w celu wspólnego utrzymania i ochrony. Geodeta zaś ma jedynie w określonych prawem przypadkach zawiadomić. Tak odczytuję zapisy z KC i ustawy PGiK wraz z przynależnymi rozporządzeniami.

Zadałeś ciekawe pytania, tj.

...czy mogą to robić przy geodecie który wskazuje im miejsce tej stabilizacji (aby nie musieli odbijać sobie wbitych palików itp)...

oraz czy

... nam stabilizować nie wolno ale czy wskazanie miejsca może być traktowane jako współudział w zakopaniu znaków których my zakopywać nie możemy. I drugie czy sama obserwacja tej czynności wiąże się z jakimiś konsekwencjami - bycie takim świadkiem dla spokoju sąsiadów?

Jeżeli zadasz takie pytania naczelnikowi PZGiK, WINGiK'owi lub GGK dowiesz się oczywiście, że to zakazane.  Bo wg nich można coś nazwać znakiem granicznym tylko wtedy,  gdy jest wypełniona odpowiednia PROCEDURA. Nikt nie wskaże Ci bezpośredniej podstawy prawnej (bo takiej nie ma) ale wg nich, tak należy traktować to zagadnienie w odniesieniu do ogółu przepisów. Definicja znaku granicznego jest tak precyzyjna jak mało co. Ale wiele osób jak zwykle wie lepiej.

 Moja propozycja jest taka. Nam to wmawiają a my, nie bardzo wiemy jak się zachować. Można to sprawdzić tylko w jeden sposób. Proponuję napisać w sprawozdaniu technicznym, że trwałej stabilizacji granic dokonali wspólnie właściciele sąsiednich nieruchomości pod moim nadzorem (geodety uprawnionego). W takim przypadku ktokolwiek, kto się odważy napisać (np. w protokole weryfikacji), że tak nie wolno ....musi sobie zdawać sprawę, że ta uwaga ma być skierowana do właścicieli, a nie do geodety składającego operat, który sam nic nie zrobił.

Jak będziemy mieli taka uwagę na piśmie (o zakazie stabilizacji przez właścicieli) to wiem, że bez trudu sobie poradzimy zarówno w oparciu o prawo administracyjne jak i karne. Zmuszanie nas (geodetów uprawnionych) do kłamstwa i oszustwa, to zmuszanie do poświadczenia nieprawdy. Kodeks karny określa to jednoznacznie.

Napisałeś mxw

Ja bym się skłaniał ku tezie że wskazanie palików przy zakopaniu sąsiedzkim można potraktować jako współudział, czyli że jednak geodeta dokonał nielegalnej stabilizacji.

Wskazanie palików z usługi związanej z podziałem to obowiązek, a nie jakiś współudział. Chyba mylisz trochę fakty. Pisałem już gdzieś wcześniej, że geodeta, oprócz fachowości i pracy wykonanej z należytą starannością powinien być zwyczajnie uczciwy. Nie dlatego, że ja tak myślę, ale dlatego, że zobowiązują go do tego przepisy zawarte w KC odnoszące się do wykonywania umowy-zlecenia. Każdy (uprawniony) zatem powinien poinformować zleceniodawcę o możliwości stabilizacji po decyzji, ale powinien też wskazać zapisy wynikające z KC. A co za tym idzie jakie będą ewentualne koszty. To co teraz napisałem to nie są jakieś machlojki, lecz świadome działanie wynikające z obowiązującego prawa. Nie widzę nic złego w tym (jak ktoś mnie zapyta), żeby poinformować  jak ma wyglądać trwała  stabilizacja i jak precyzyjnie jej dokonać. Bo do tego nie trzeba fachowego sprzętu tylko odpowiedniej wiedzy. A jak już sobie te rurki powbijają lub zakopią kamienie nie widzę żadnego łamania prawa z naszej strony, żeby w ramach usługi sprawdzić wykonanie stabilizacji GPS'em.