Art. 31 PGiK
Przy ustalaniu przebiegu granic bierze się pod uwagę znaki i ślady graniczne, mapy i inne dokumenty oraz punkty osnowy geodezyjnej.

Spróbuję przeanalizować ten przepis

Znaki i ślady graniczne ( mamy spójnik” i” więc trzeba to traktować łącznie ). Jeżeli znaki nie pokrywają się ze śladami  mamy pierwszą wątpliwość.

Mapy i inne dokumenty (  mapy powinny  być brane pod uwagę łącznie z innymi dokumentami czyli szkicami itp. ) Gdy są same mapy bez innych dokumentów – następna wątpliwość.


W moim przekonaniu z tymi dowodami bywa różnie i rzadko  się zdarza ,  żeby były wystarczające. Jedynie w przypadku, gdy te dowody są  wzajemnie  zgodne-  tzn. znaki i ślady graniczne pokrywają się z mapami i innymi dokumentami- nie miałabym wątpliwości , co do tego, że dane są wystarczające i nie są sprzeczne.

W każdym innym przypadku nic nie robiłabym na siłę. Zebrałabym oświadczenia stron. Jeżeli oświadczenia  są sprzeczne , to jest – moim zdaniem- wystarczający dowód na istnienie sporu.
Wtedy próbowałabym nakłaniać do ugody.

Z tą zależnością Leszku masz rację. W pierwszej kolejności są dowody ( a najczęściej jest ich brak),
Potem zgodne oświadczenia stron, a dopiero na końcu akt ugody.

Ja ( od jakiegoś czasu), jeżeli nie mam wiarygodnych dowodów, nic stronom nie wskazuję, tylko od razu informuję, że dowody są mało- wiarygodne  więc przechodzę do następnego etapu czyli wskazań stron.

Pozdrawiam, Ula

Moim zdaniem omawiana sprawa nie jest zbyt skomplikowana... Ale mamy tu dwa dość istotne aspekty:

1. Aspekt formalny (teoretyczny).

Przepisy i orzeczenia sądowe są jednoznaczne. Jeżeli istnieje możliwość (są na to dowody, w szczególności dokumenty), aby pokazać stronom jak przebiega granica, to nie ma mowy ani o zgodnym oświadczeniu stron, a tym bardziej o akcie ugody. Dopiero wówczas, gdy upowazniony geodeta nie jest w stanie tego zrobić, bo np. dokumenty nie są wiarygodne, zebrane dowody są niewystarczające albo ze sobą sprzeczne (ale jednocześnie wiarygodne, żeby była w ogóle mowa o sprzeczności), to geodeta ma dwie możliwości: a) przyjąć zgodne oświadczenie stron, albo spisać akt ugody (o ile był spór, w rozumieniu o którym wspomniał Mypal). Zresztą sporo informacji na ten temat można wyczytać z argumentacji, jaką zawarliśmy w naszym ostatnim piśmie interwencyjnym skierowanycm do Prezesa SKO w Warszawie.

2. Aspekt praktyczny.

Po prostu nakłaniamy strony do zawarcia ugody, mając w głębokim poważaniu wszystkie teoretyczne zasady dotyczące rozgraniczania nieruchomości, w szczególności aspekt omawiany w pkt 1. Winniśmy jednakże w takiej sytuacji koniecznie dopilnować postawowych spraw formalnych związanych z zawarciem takiej ugody: a) aby ugodę podpisały wszystkie strony; b) aby z ugody wynikało, że doszło do jakichśtam ustępstw przez poszczególne strony. I finito. Podkreślam to dlatego, że jakkolwiek organ administracji nie może kwestionować takiej ugody pod względem merytorycznym, to może kwestionować ją pod względem formalnym. Zresztą strony także... Ważne jest w tym to, że taka ugoda - w praktyce, na ogólnych zasadach - może być podważona w postępowaniu przed sądem cywilnym. A to nie takie proste... Może wyrażę to inaczej: nie należy dawać najmniejszego powodu do zakwestionowania takiej ugody - od strony formalnej - przez organ (a więc wójta, burmistrza lub prezydenta miasta), bo strony przecież nie będą takiej ugody kwestionować, skoro ją podpisały...

Pozdrawiam, Adam Wójcik.

Są dwa postępowania, jedno "przed wójtem" a drugie "przed sądem". Wybaczcie te uproszczenia w nazwach postępowań ale chyba świetnie się orientujecie o co chodzi. W postępowaniu "przed wójtem" upoważniony do czynności... geodeta kieruje się:

Art. 31.
2. Przy ustalaniu przebiegu granic bierze się pod uwagę znaki i ślady graniczne, mapy i inne dokumenty oraz punkty osnowy geodezyjnej.
3. Jeżeli jest brak danych, o których mowa w ust. 2, lub są one niewystarczające albo sprzeczne, ustala się przebieg granicy na podstawie zgodnego oświadczenia stron lub jednej strony, gdy druga strona w toku postępowania oświadczenia nie składa i nie kwestionuje przebiegu granicy.
4. W razie sporu co do przebiegu linii granicznych, geodeta nakłania strony do zawarcia ugody. Ugoda zawarta przed geodetą posiada moc ugody sądowej.

W postępowaniu "przed sądem" geodeta biegły kieruje się:

Art. 153.
Jeżeli granice gruntów stały się sporne, a stanu prawnego nie można stwierdzić,
ustala się granice według ostatniego spokojnego stanu posiadania.
Gdyby również takiego stanu nie można było stwierdzić, a postępowanie rozgraniczeniowe nie doprowadziło do ugody między interesowanymi,
sąd ustali granice z uwzględnieniem wszelkich okoliczności;
może przy tym przyznać jednemu z właścicieli odpowiednią dopłatę pieniężną.

Jak widać rozgraniczanie w zależności od tego przed kim następuje, różni się kryteriami. A przecież to ciągle jest rozgraniczenie... Przed wójtem hierarchiczne kryteria:
- znaki i ślady graniczne, mapy i inne dokumenty oraz punkty osnowy geodezyjnej;
- zgodnego oświadczenia stron lub jednej strony;
są diametralnie różne od tych, które obowiązują sąd do którego trafiają tylko sprawy w stadium ewidentnego sporu:
- stan prawny;
- ostatni spokojny stan posiadania;
- wszelkie inne okoliczności.

Również środki dowodowe jakimi dysponuje wójt i sąd, też są różne. Np. dowód ze świadka, przed wójtem nie jest dopuszczalny.
Dlatego Jarku, nie do końca jestem przekonany do twojego kryterium "stanu prawnego" w postępowaniu przed wójtem, jak również do kwestii "wyższości" w postępowaniu "przed wójtem" Kodeksu Cywilnego nad Prawem geodezyjnym i kartograficznym.

To co napisała Ulka jest dla mnie jednoznaczne i podzielam jej wnioski. Co do stwierdzeń Adama, to jedynie w przypadku tezy o prawie kwestionowania przez "wójta" aktu ugody z przyczyn formalnych, to nie jestem przekonany.  Nie udało mi się dotrzeć do żadnego wyroku sadów administracyjnych dotyczących kontroli formalnej aktu ugody granicznej. Jedyne to co może "wójt" zrobić to umorzyć postępowanie rozgraniczeniowe.  Przy czym nie bardzo wiem jakby to wójt    miał ingerować w zwarty akt ugody, podlegający jurysdykcji sądowej?
http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/3D2B1ACB8F NSA:

W konkluzji należy stwierdzić, iż rola geodety w postępowaniu rozgraniczeniowym jest znacznie większa, niż przysłowiowe "wbijanie palików". Zawarta przed nim ugoda cywilna może zostać zweryfikowana wyłącznie w postępowaniu przed sądem powszechnym, nie zaś w postępowaniu przed organami administracji publicznej.

Koniec cytatu.

Co jest sporem granicznym to chyba wiadomo, chociaż jak czytam różne publikacje to okazuje się, że nie dla wszystkich. Teza, że w przypadku istnienia 1 kryterium "przed wójtem" nie jest możliwe wystąpienie sporu (D. Felcenloben, M.Durzyńska) jest wg. mnie absurdalna, chociażby tylko dla tego, że w ustawie zaraz po ustępach dotyczących kryteriów czytamy: "W razie sporu co do przebiegu linii granicznych, geodeta nakłania strony do zawarcia ugody. Ugoda zawarta przed geodetą posiada moc ugody sądowej." I nic tu nie ma o jakiejkolwiek zależności. To tak jakby przyjmując cios na szczękę od Gołoty, próbować udawać, że nic się nie stało, gdy wiadomo jest, że w tej sytuacji każdy wymięka i nie ma mowy o czymkolwiek. 
Powiedziałbym, że spór a następnie możliwość zwarcia ugody jest jakby trzecim kryterium możliwym w każdej sytuacji pod warunkiem wystąpienia sporu, byleby miały miejsce wzajemne ustępstwa. Ponadto, żaden przepis nie daje uprawnień geodecie do rozstrzygania kiedy spór może wystąpić, a kiedy nie. O sporze decydują strony, a nie geodeta. Geodeta w takim przypadku ma jedynie obowiązek nakłaniania do zawarcia ugody. To jest ustawowy obowiązek z którego żaden przepis go nie zwalnia.

Tak Jarku,
ogólnie to wątek dotyczy aktu ugody. Ale szczególnie, to jako autor tego wątku zadałem pytanie, czy też może przedstawiłem problem

Czy w postępowaniu rozgraniczeniowy, gdy istnieje możliwość ustalenia granic na podstawie istniejących dowodów a strony, czy jedna strona nie zgadza się z przebiegiem granicy, to taką sytuację geodeta traktuje jako spór graniczny i nakłania do zwarcia ugody?

Jest sprawą oczywistą, że sądy powszechne mają sytuację klarowną bo mają do czynienia tylko z rozgraniczeniem, gdy sytuacja jest sporna, więc mają tu sytuacje "podaną na tacy" - jest spór graniczny i sąd musi rozstrzygnąć lokalizację granicy. O tym czy w ogóle ma miejsce spór graniczny, to tak faktycznie musi zdecydować "upoważniony do czynności rozgraniczeniowych geodeta". Nie wójt, nie ośrodek ale geodeta. Dlatego moje konsternacje...
Ja uważam tak, wnioskując z treści art. 153 kc pierwszego kryterium gdzie mówi się o tym, że granice ustalane są według stanu prawnego (bo są dokumenty które ten stan jednoznacznie pozwalają wyznaczyć na gruncie),
to należy przyjąć, że ustawodawca przewidział i przyjął do wiadomości fakt, że może zaistnieć sytuacja spornej granicy czyli sporu granicznego również i wtedy kiedy istnieją dokumenty i dowody stanu prawnego pozwalające na jednoznaczne zlokalizowanie granicy na gruncie. Przenosząc ten fakt do przepisów administracyjnych, należy stwierdzić, że jest możliwa sytuacja w rozgraniczeniu "administracyjnym" kiedy mamy do czynienia ze sporem granicznym nawet wtedy gdy jest możliwe ustalenie granicy według dokumentów (czyli stanu prawnego). To zaprzecza istnieniu dogmatu w tym postępowaniu jakiejkolwiek zależności zawarcia aktu ugody od niemożności ustalenia według  zebranych dowodów. Jedyna zależność to fat zaistnienie sporu granicznego, czyli wyrażenie sprzeciwu wobec przedstawianego przebiegu granicy. Dla mnie sprzeciw jest jednoznaczny z istnieniem sporu.

Coś mi się wydaje, ze nie może być tak jak piszesz. Tryby na pewno są oddzielne,
a jedynym aspektem je łączącym jest sprawdzanie przez sąd dopuszczalności drogi sądowej, a więc ocena postepowania administracyjnego. W sądzie sprawa zaczyna sie od nowa.
pozdrawiam Mirek

Moim zdaniem nie powinniśmy zapominać, że "typowe" rozgraniczenie w swojej pierwszej fazie to postępowanie administracyjne, które bez wątpienia kształtuje prawa i obowiązki stron tego postępowania. Organ administracji (i geodeta upoważniony do działania w imieniu organu) winien więc "trzymać się" zasad i procedur, a nie działać wg swojego uznania. Nie jest bowiem bez znaczenia (dla strony), jakie rozstrzygnięcie wyda organ. Jeżeli zatem istnieją wystarczające i wiarygodne dokumenty i inne okoliczności pozwalające na ustalenie przebiegu granicy wg zebranych dowodów, to strona ma prawo oczekiwać wydania merytorycznej decyzji o rozgraniczeniu, bez względu na to, czy druga strona to akceptuje, czy się temu sprzeciwia,

Ugoda, jak sama nazwa wskazuje przejawia się przez jej akceptację przez strony. Do zawarcia ugody geodeta ma obowiązek nakłaniać strony w przypadku zaistnienia sporu granicznego. Jednakże chyba nie może być tak, że sprzeciw jednej ze stron, pomimo istnienia niezbitych dowodów pozwalających na ustalenie granicy, winien być traktowany jako spór graniczny. W takim przypadku strona może przecież "być niezadowolona" z wydanej decyzji (z ustalenia granic) i żądać przekazania sprawy sądowi. A sąd w pierwszej kolejności ma ustalić granicę wg stanu prawnego. Moim zdaniem jest to prawidłowa konstrukcja, gdyż zapobiega sytuacjom, gdzie strona w sposób nieuzasadniony kwestionuje przebieg granicy. Taka konstrukcja wg mnie chroni drugą ze stron, która ma prawo oczekiwać rozstrzygnięcia zgodnego z przepisami prawa, bez względu na stanowisko swojego sąsiada.

W dyskusji padło twierdzenie, że nie ma możliwości dokonania rozgraniczenia bez uprzedniej fazy administracyjnej. No chyba nie do końca tak jest. Stanowi o tym chociażby art.36 ustawy PGiK:

Art. 36.
Sąd, przed którym toczy się sprawa o własność lub o wydanie nieruchomości albo jej
części, jest właściwy również do przeprowadzenia rozgraniczenia, jeżeli ustalenie
przebiegu granic jest potrzebne do rozstrzygnięcia rozpatrywanej sprawy. W tym
wypadku sąd w orzeczeniu zamieszcza również rozstrzygnięcie o rozgraniczeniu
nieruchomości.

Pozdrawiam, Adam Wójcik.

Rozgraniczenie jako postępowanie prowadzące do ustalenia przebiegu granic jest uregulowane w prawie geodezyjnym i kartograficznym. I jest wyraźnie napisane kto dokonuje rozgraniczeń. Nie ma tam słowa o sądzie do  momentu postępowania odwoławczego od wyników postępowania administracyjnego. Czyli jednoznacznie postępowanie przed sądem jest trybem odwoławczym dla postępowania administracyjnego w pierwszej instancji. Cały problem polega na tym nieszczęsnym pomieszaniu dwu niezależnych od siebie organów władzy w jednym postępowaniu. Z jednej strony władza wykonawcza, z drugiej sądownicza. No i ze względu na tą niezależność, ze względu na brak związania wynikami postępowania w pierwszej instancji, sąd rzeczywiście od strony technicznej analizuje sprawę od początku ponieważ musi samodzielnie wyjaśnić cały problem. Ta niezależność organów, obowiązek samodzielnego badania całej sprawy, różnice w procedurach administracyjnych i sądowych powodują że ginie gdzieś ten podstawowy dla rozgraniczenia zapis z prawa geodezyjnego, że to wójtowie dokonują rozgraniczeń. Przykład podany przez Adama nie dotyczy rozgraniczenia samego w sobie a innych aspektów prawa własności, dla których niezbędne jest określenia zasięgu prawa własności. Tu prawo pozwala na rozstrzygnięcie sprawy rozgraniczenia jako część rozstrzygnięcia dotyczącego prawa własności w ogóle, bez mnożenia ilości postępowań przed organami państwa. Co jest i logiczne, i praktyczne zarazem.
A wracając do kwestii możliwości zawarcia aktu ugody w przypadku posiadania dowodów na przebieg granicy według stanu prawnego. Będę się upierał że w kwestii rozgraniczeń istnieje błędne przekonanie że granica nieruchomości jest kategorią prawa administracyjnego i ono rzutuje na poglądy w tej sprawie. Rozgraniczenie jest kategorią dotyczącą prawa własności które w swojej istocie jest uregulowane w kodeksie cywilnym. Dotyczy więc równorzędnych relacji między podmiotami tego prawa (tych praw w przypadku sąsiednich nieruchomości). Spór graniczny w rozumieniu prawa cywilnego powstaje wtedy gdy mamy z próbą realizacji sprzecznych roszczeń dwu równorzędnych podmiotów tego prawa. Musimy tu mieć świadomość, że podmioty te z racji natury prawa własności, mogą dysponować nim w zakresie określonym przez prawo. Czyli na przykład zrezygnować w formie umowy z części wzajemnych roszczeń w celu zakończenia sporu. I taka umowa jest niczym innym jak ugodą. I chociaż istnieją dowody na przebieg granicy według stanu prawnego innego niż przebieg który zostaje określony w wyniku ugody, to właściciele prawa własności do przyległych gruntów, mają jak najbardziej prawo do rezygnacji na rzecz sąsiada z części tego prawa bo oni są jego głównym dysponentem. Rolą geodety czy sądu jest jedynie dopilnować by odbyło się to przy pełnej świadomości obu stron co do istoty sprawy i w zgodzie z procedurą.
Żeby dobrze zrozumieć istotę ugody w rozumieniu prawa cywilnego warto uświadomić sobie jak to przebiega np. przy sprawie o podział majątku. Jeśli skonfliktowane strony w toku postępowania dochodzą jednak do wniosku że dobrowolnie zgodzą się na taki a nie inny podział wartości majątkowych, to sąd nie analizuje dokładnie czy wartości przyznanych części majątku są precyzyjnie zgodne z udziałami, a bada jedynie czy strony mają świadomość tego na co się zgodziły, czy podział w ogólności jest zgodny z prawem i kończy postępowanie akceptując zawartą ugodę. Przecież to właśnie współwłaściciele są dysponentami prawa własności i mają pełen prawo decydowania co się będzie z nim działo.
Ta sama zasada obowiązuje przy ugodzie granicznej bo niby czemu miałoby służyć narzucanie właścicielom rozwiązań które jedynie by ich konfliktowały i zabraniały im dysponowania własnością w granicach prawa które im przysługuje.
I jeszcze jedno, cała ta analiza dotyczy kwestii ugody w postępowaniu rozgraniczeniowym i nie należy jej bez umiaru rozciągać na inne aspekty prawa własności do nieruchomości, granic nieruchomości itp. tylko po to by udowodnić jakąś tam rację.
Pozdrawiam
Radek