W  2014  roku  w  związku  z  wejściem  w  życie  ustawy  pgik  PTG  wystąpiło  z  listą  tzw. „100  pytań  do..” Było  tam  również  pytanie, które  zadałeś.

26. Jaki jest tryb postępowania w przypadku, gdy organ udostępni dane punktów szczegółowej osnowy geodezyjnej, a podczas wywiadu terenowego zostanie stwierdzone, że znaki geodezyjne nie istnieją w terenie, albo zostały uszkodzone lub przesunięte? W szczególności, czy pobrana w tym zakresie opłata podlega zwrotowi, albo czy może być zaliczona na poczet opłaty za inne dane (poprzez pomniejszenie późniejszych opłat)?

Odpowiedź:
Pyt. 26 Zgodnie z § 8 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 kwietnia 1999 r. w sprawie ochrony znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych (Dz. U. Nr 45, póz. 454) wraz ze zmianami wynikającymi z rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 24 stycznia 2001 r. zmieniającego ww. rozporządzenie (Dz. U. Nr 11, póz. 89), wykonawca prac w razie zniszczenia, uszkodzenia, przemieszczenia znaku geodezyjnego lub zagrażania przez niego bezpieczeństwu życia lub mienia jest obowiązany niezwłocznie powiadomić o tym starostę, który podejmuje czynności określone w § 9 przywołanego wyżej rozporządzenia. W przypadku, sporu dotyczącego zakresu udostępnianych materiałów zasobu lub wysokości należnej opłaty, właściwy organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej wydaje decyzje administracyjną (por. art. 40f ust. 1 ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne).

Takiej  odpowiedzi  udzielił  ówczesny  GGK  na  pytania  PTG.
I przypuszczam, że  ośrodek  dokumentacji  (jak  większość  ośrodków)  wychodzi  z  założenia, że  określony  w  § 8  rozporządzenia  wykonawca  prac  geodezyjnych, to jest wykonawca  każdego  rodzaju  pracy  geodezyjnej. Skutkuje  to  tym, że  przy  wykonywaniu  np. mapy  do  celów  projektowych  (zakres  uprawnień  nr 1)  geodeta  „aktualizuje”  opisy  topograficzne  punktów  osnowy  szczegółowej  bazgrając  na  nim  na  czerwono  nowe  miary  bez  zastanowienia  czy  przypadkiem  znak  nie  został  przesunięty. Co  ciekawe  ośrodki  dokumentacji  są  z  takiej  działalności  wykonawców  bardzo  zadowolone, a nawet  weryfikatorzy  potrafią  w  protokołach  weryfikacji  (oczywiście  negatywnych)  uznać  jako  naruszenie  prawa  brak  przeprowadzenia  „aktualizacji”  opisu  topograficznego  znaku  geodezyjnego.   Znam  przypadek, gdy  został  wyburzony  budynek  do  którego  była  miara  na  opisie  topograficznym  i  weryfikator  nie  przyjął  operatu  do  zasobu, bo  wykonawca, który  skorzystał  z  tego  punktu  nie  dokonał  aktualizacji  opisu  topograficznego.  Powszechne  również  są  praktyki  ośrodków, że  na  siłę  (mimo, że  wykonawca  nie  zamawia)  do  współrzędnych  punktów  osnowy  dodają  opisy  topograficzne, właśnie  w  celu  ich  aktualizacji.

Analizując  przepisy  w  tym  zakresie, przede  wszystkim,  należy  przyjąć  generalną  zasadę, która  mówi, że  przepisy  należy  czytać  całościowo.
Odnosząc  się  do  stwierdzenia, że  to  wina  wykonawców, że  starosta  nie  wie  jaki  jest  stan  osnowy, w  mojej  ocenie  jest  fałszywy.
1.   Zgodnie  z  art. 7d pkt 3  i  6   ustawy  prawo  geodezyjne  i  kartograficzne - do  zadań  starosty  należy  zakładanie  osnów  szczegółowych  i  ochrona  znaków  geodezyjnych
2.   ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ADMINISTRACJI I CYFRYZACJI  z dnia 14 lutego 2012 r. w sprawie osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych  określa   między  innymi   organizację, tryb i  standardy techniczne zakładania i  utrzymywania podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych oraz szczegółowych osnów geodezyjnych;
3.   § 11.  Tegoż  rozporządzenia  - kierowanie pracami geodezyjnymi i kartograficznymi związanymi z zakładaniem lub modernizacją podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych, a także szczegółowych osnów geodezyjnych, powierza się osobom posiadającym uprawnienia zawodowe, o których mowa w art. 43 pkt 3 ustawy.
4.   Zakładanie  osnowy – to  założenie  nowych  punktów, natomiast  modernizacja polega na
 w szczególności na: przeglądzie punktów, odtworzeniu lub założeniu nowych znaków geodezyjnych i urządzeń zabezpieczających te znaki oraz wykonaniu pomiarów, przeprowadza się w celu doprowadzenia ich do stanu odpowiadającego standardowi technicznemu.

Z  powyższego  można  wysnuć  następujące wnioski:
1.   Starosta  zakłada  i  przeprowadza  modernizację  osnowy  szczegółowej  zlecając  te  czynności  wykonawcy, który  zapewni  kierownika  prac 
z  uprawnieniami  nr 3
2.   Nie  ulega  najmniejszej  wątpliwości, że  opis  topograficzny  osnowy  szczegółowej  wchodzi  w  zakres  bazy  danych  BDSOG  i  jego  aktualizacja  może  być  wykonana  jedynie  przez  osobę  z  uprawnieniami nr 3  na  zlecenie  starosty.

Sumując  ten  wywód  dochodzę  do  wniosku, że  dokonywanie  „aktualizacji”  opisów  topograficznych  przez  geodetów  przy  okazji  wykonywania  innych  prac  geodezyjnych  i  nie  posiadających  uprawnień  nr 3  jest  pozbawione  podstaw  prawnych.

Poddając  natomiast  analizie  powołany  przez  GGK  przepis  § 8  rozporządzenia  o  ochronie  znaków  geodezyjnych, przede  wszystkim  należy  stwierdzić, że  GGK  nie  przytoczył  tego  przepisu  w  całości  pomijając  następującą  informację – Wykonawca  prac, o  którym  mowa  w  § 4 pkt 2  rozporządzenia. A  § 4 pkt 2  określa  wykonawcę, który  dokonuje  przeglądu  i  konserwacji  znaków  geodezyjnych, czyli  w  związku  z  rozporządzeniem  w  sprawie  osnów  geodezyjnych, to  osoba  działająca  na  zlecenie  starosty  i  posiadająca  uprawnienia  nr 3. (tak  w  skrócie  myślowym). Czyli  obowiązek  wynikający  z  § 8  rozporządzenia  o  ochronie  znaków  geodezyjnych  spoczywa  nie  na  każdym  wykonawcy, który  pracuje  na  danym  terenie, ale  na  wykonawcy  działającym  na  zlecenie  starosty.
Istotnym  w  tym  wszystkim  jest  również  przepis  art. 15 ust 3 pkt 2  ustawy  prawo  geodezyjne  i  kartograficzne  z  którego  wynika, że  obowiązek  zgłoszenia  do  starosty  o  zniszczeniu  znaku  geodezyjnego  spoczywa  na  właścicielu  lub  władającym  nieruchomością  na  której  znajduje  się  znak  geodezyjny.

Czyli  obowiązek  (a  nie  prawo, bo  to  zasadnicza  różnica)  o  zniszczeniu, uszkodzeniu  lub  przesunięciu  znaku  geodezyjnego  spoczywa  tylko  na  dwóch  podmiotach, tj:
- wykonawcy  prac  geodezyjnych  określonym  w  § 4 pkt rozporządzenia  o  ochronie  znaków  geodezyjnych, która  działa  na  zlecenie  organu  służby  geodezyjnej
- właścicielu  lub  władającym  nieruchomością  na  której  został  umieszczony  znak  geodezyjny.
Jako  „wisienkę  na  torcie”  należy  przytoczyć  jeszcze  art. 48 ust 1 pkt 3  z  którego   między  innymi   wynika, że  kto  nie  zawiadamia  (czyli  właściciel  lub  władający  oraz  wykonawca z § 4 pkt 2)  właściwych  organów  o  zniszczeniu, uszkodzeniu  lub  przemieszczeniu  znaków  geodezyjnych, podlega  karze  grzywny.  Tak  na  marginesie  niezwykle  jestem  ciekawa  kto  i  na  jakiej  podstawie  składa  stosowne  zawiadomienie  na  policję  o  naruszeniu  art. 15… Czy ktoś  słyszał  o  ukaraniu  grzywną  właściciela  lub  władającego  nieruchomością?

 Oczywiście  nic  nie  stoi  na  przeszkodzie, aby  informację  o  uszkodzeniu, przemieszczeniu  lub  zniszczeniu  znaku  geodezyjnego  mógł  złożyć  każdy  inny  obywatel. Jest  to  prawo, ale  nie  obowiązek, a  na  pewno  nie  obowiązek  wykonawcy  prac  geodezyjnych  innego  niż  określonego  w  § 4 pkt 2  rozporządzenia  o  ochronie  znaków  geodezyjnych.
Z  powyższych  wywodów  wnioskuję, że  do  obowiązków  starosty  należy  zakładanie  i  modernizacja  osnowy  szczegółowej  i  to  starosta  bierze  odpowiedzialność  za  stan  tej  osnowy, nawet  w  sytuacji  gdy  nikt  mu  nie  zgłasza, że  osnowa  uległa  zniszczeniu.
Twoje  zawiadomienie  o  prawdopodobnym  zniszczeniu  znaku  geodezyjnego  powinien  potraktować  jako  „informację  uzyskaną  w  inny  sposób”  (§ 9 rozporządzenia  o  ochronie  znaków  geodezyjnych)  i  dokonać  czynności  opisanych  w  § 9  tegoż  rozporządzenia. Nie  może  tym  samym  doprowadzać  do  sytuacji, że  Ty  ponosisz  konsekwencje  stanu  za  który  nie  bierzesz  odpowiedzialności. Powinieneś  bez  dodatkowych  opłat  uzyskać  dane  do  innych  punków  osnowy  o  których  starosta  posiada  informację  w  swojej  bazie, że  nie  uległy  zniszczeniu.

Znając  życie, mogę  się  spodziewać, że  powyższe  argumenty  nie  trafią  do  pani  w  ośrodku  i  uprze  się, że  masz  jej  wskazać  następne  punkty  na  które  wyda  Ci  dodatkową  licencję.
Możesz  później  dochodzić  swoich  praw  w  drodze  postępowania  administracyjnego  na  mocy  art. 40f ustawy  pgik, jeśli  się  na  to  zdecydujesz.. to  daj  znać, spróbujemy  Ci  pomóc.